Moreel Beraad – Familie & Jeugd
Reflecteren als gerechtsjurist of rechter/raadsheer op een moreel dilemma
Wat te doen als mijn keuze op korte termijn de persoon schaadt, maar op lange termijn de persoon vooruithelpt? Heb ik in de vorige zaak de juiste beslissing genomen? Wat te doen nu de uithuisplaatsing noodzakelijk is, maar er geen goede plek beschikbaar is voor dit kind? Herkenbare vragen? Dan is een moreel beraad wellicht iets voor jou.
Tijdens een moreel beraad bespreek je zogenoemde morele dillema’s: keuzes die je nu eenmaal moet maken vanwege je functie, maar waarbij beide opties een nadeel hebben en (jouw) waarden in conflict zijn. Je moet een beslissing nemen, maar er lijkt geen goede uitkomst mogelijk te zijn. Je bent als rechter/raadsheer of jurist een mens met hoofd, hart en buik: je buik verraadt gevoelens (vaak een ‘klem’ of ‘ongerustheid’), je hart koestert voor jou belangrijke waardes, je hoofd kent twijfel en wil reflecteren. Alle 3 worden benut in een moreel beraad om tot een weloverwogen oordeel te komen of op een genomen situatie of oordeel te reflecteren.
Verschillende invalshoeken, tegenstrijdige belangen, diverse opties, voor-en nadelen én eigen aannames en overtuigingen worden uitvoerig in beeld gebracht. Dit alles gebeurt onder begeleiding van twee gespecialiseerde gespreksbegeleiders: iemand vanuit de Rechtspraak én iemand van ‘buiten’ (bijvoorbeeld de zorg of het onderwijs).
Onze gespreksbegeleiders:
- hebben een gespecialiseerde opleiding gevolgd om dit reflectie-instrument te begeleiden;
- gaan methodisch te werk om te zorgen voor een gestructureerde manier van reflecteren;
- blijven op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied door bij- en nascholingen.
Doel
Elk moreel beraad ziet er anders uit. Wij faciliteren morele beraden waarin je met een groep van rond de 6-12 collega’s uit dezelfde sector in circa 2 uur een onderzoekend gesprek aangaat. Samen bepaal je welke casuïstiek centraal staat. Aan de onderstaande doelen wordt in elk geval aandacht besteed.
Gedragsdoelen
- je formuleert een casuïstiek met een kernvraag rondom een moreel dilemma OF je onderzoekt jouw eigen dilemma of keuze aan de hand van de casuïstiek van een ander;
- je voert een gesprek volgens één van de methodieken van moreel beraad;
- je komt tot een oplossing, aanpak of beslissing waar je achter staat én uitleg over kan geven.
Resultaatdoelen op individueel niveau
- je krijgt (meer) inzicht in de waarden, normen, principes, deugden en overtuigingen van jezelf en anderen;
- je kan een keuze rondom een dilemma in het vervolg sneller nemen en beter loslaten.
Resultaatdoelen op teamniveau
- een meer gezamenlijke visie op een werkthema;
- een open werksfeer;
- geven van constructieve feedback en tegenspraak;
- meer draagvlak voor een te nemen/genomen beslissing.
Doelgroep
Alle rechters/raadsheren en/of gerechtsjuristen van de sector Familie & Jeugd.
Inhoud
Er zijn twee mogelijkheden om een Moreel Beraad te volgen:
- Morele beraden op open inschrijving. Je sluit je als individu aan bij de al geplande Morele Beraden rondom een bepaald thema. We bieden deze aan voor rechters/raadsheren, gerechtsjuristen of een mix hiervan. Deze vinden plaats op een SSR-locatie. Zie ‘Geplande uitvoeringen’ en thematiek die hieronder beschreven staat
- Incompany morele beraden. Je meldt je aan met een groep van circa 6-12 collega’s voor een incompany moreel beraad bij jouw eigen gerecht of hof. Neem in dat geval contact met ons op via professionelereflectie@ssr.nl
Thema bescherming (ALZSMOBE.2501)
Doelgroep: rechters
De gesloten plaatsing is nodig om het kind uit de beschadigende situatie te halen. Er hadden eerder andere maatregelen genomen moeten worden, maar dat stadium is gepasseerd. Echter; je ziet meerdere nadelen, bv. het ontbreken van een alternatieve geschikte plek, voor het kind bij een uithuisplaatsing. Geef je de machtiging voor een gesloten plaatsing of blijft het kind toch in de huidige thuissituatie? Hoeveel risico vind je gerechtvaardigd? Ook denkbaar bij strafzaak waarin OM een kind wil vervolgen. Geef je het kind een strafblad of niet?
*Ook andere dilemma’s rondom het thema bescherming kunnen worden ingebracht.
Thema regie (ALZSMOBE.2502)
Doelgroep gerechtsjuristen
Er worden met regelmaat, vlak voor een zitting, verzoeken gedaan. Hierbij kan je denken aan een verzoek: tot online aansluiten, om nog een stuk te mogen indienen, om de zaak te aan te willen houden, om het te laat ingediende stuk mee te nemen bij de behandeling. Het is de taak van de rechter om de procesorde te bewaken. De rechter is niet bereikbaar en er moet een (regie)beslissing/procesbeslissing worden genomen. Neem jij de regie en beslis je, wacht je tot de rechter er weer is of neem je andere maatregelen?
*Ook andere dilemma’s rondom het thema regie kunnen worden ingebracht.
Thema rechtbaardigheid (ALZSMOBE.2503)
Doelgroep rechters
Er kan een discrepantie ontstaan tussen wat het recht voorschrijft en tussen wat jij als persoon rechtvaardig vindt. Je kan hierbij denken aan situaties waarin de wet naar jouw idee onvoldoende aansluit bij de context, er zijn bijvoorbeeld verzachtende omstandigheden, en je meer maatwerk zou willen bieden in jouw beslissing. In hoeverre buig je mee in wat de rechtszoekende wil en in hoeverre volg je de wet? Je kan ook denken aan een situatie waarin een advocaat slecht procedeert en zijn cliënt allesbehalve dient. Indien jouw rechtvaardigheidsgevoel aangesproken wordt, grijp je dan in of niet?
*Ook andere dilemma’s rondom het thema rechtvaardigheid kunnen worden ingebracht.
Thema verantwoordelijkheid (ALZSMOBE.2504)
Doelgroep gerechtsjuristen
Je hebt tijdens de voorbereiding van een specifieke zaak een opvatting over de zaak gekregen. Je hebt een duidelijke visie op wat de uitspraak zou moeten zijn en voorziet ernstige problemen voor het kind/de familie als de uitspraak toch anders uitvalt. Uiteindelijk is het de rechter die tot een beslissing moet komen. Laat je jouw persoonlijke adviezen, conclusies en opvattingen doorschemeren in de voorbereidende stukken of beïnvloed je de rechter niet en laat je jouw advies/conclusie eruit?
*Ook andere dilemma’s rondom het thema verantwoordelijkheid kunnen worden ingebracht.
Thema zuiverheid/eerlijkheid (ALZSMOBE.2505)
Doelgroep rechters & gerechtsjuristen
Tijdens het raadkameren van de meervoudige kamer zaak wordt er gewikt en gewogen. Uiteindelijk staat de meerderheid achter een bepaalde uitkomst. Als je de concept uitspraak leest, besef je dat je eigenlijk niet kan leven met deze uitspraak. Wat doe je? Wat als het meerderheidsstandpunt in strijd is met recente Hoge Raad jurisprudentie?
* Ook andere dilemma’s rondom het thema zuiverheid/eerlijkheid kunnen worden ingebracht.
Thema rechtsstatelijkheid (ALZSMOBE.2506)
Doelgroep rechters
Hierbij schetsen we een aantal voorbeelden waarbij jouw ontwikkelde democratisch en rechtsstatelijk besef afwijkt van wat het werk of de omgeving van je vraagt. Dat wat er gevraagd wordt druist in tegen waar jij voor wilt staan, als mens én als rechter. Je kunt denken aan een nieuwe wet die van kracht gaat waarmee jij het oneens bent of de verplichting minimaal een bepaalde straf op te leggen ongeacht de persoonlijke omstandigheden. Casuïstiek kan hierbij bijvoorbeeld raken aan het toepassen van het taakstrafverbod of het wel of niet afwijzen van uithuisplaatsing bij NT2 kinderen waarbij hulpverlening niet van de grond komt. Waarin volg je en waarin neem je de ruimte om jouw opvattingen zwaarder te laten wegen?
* Ook andere dilemma’s rondom het thema rechtsstatelijkheid kunnen worden ingebracht.
Voorkennis
Om te komen tot een goed Moreel Beraad is het nodig dat je een open, onderzoekende houding hebt en vertrouwelijk omgaat met de besproken informatie. Daarnaast ervaar je in jouw werk weleens een moreel dilemma óf wil je meedenken over het dilemma van een collega.
Cursusdag(en)
Kosten:
Voor leden ZM (2025): € 140,00